7 Ocak 2014 Salı

Törenler (Grind - Faroe Adaları)

  Yazı dizisinde ele aldığım ilk tören Hanoi'deki Nem Thuong Festivaliydi. Sırada denizle alakalı ve aslında Viking atalarından miras olarak gördükleri için yüzyıllardır sürdürülen bir gelenek var. "Grind" Faroe adalarında daha çok pilot balinalar üzerinden gerçekleşen bir katliam. Adada yaşayan halk bunun savunmasını, "adanın tarıma elverişli olmayışı ve atalarımızdan bize kalan son miras bu" şeklinde yapsa da günümüz teknolojisiyle tarımın en olmadık koşullarda yapıldığı gerçeği var.


  Peki nedir bu Grind, yazının başında da belirttiğim gibi aslında bu bir tören değil ancak genç erkeklerin erkekliğe adım atmasıyla ilgili bir bağlantısı var. Yanılmıyorsam 14-15 yaşlarında bir gencin törene artık ailesinin diğer erkekleriyle katılması, onun artık bir erkek olduğunun göstergesi. Bu avlanma - tören nasıl gerçekleşiyor bölüm bölüm inceleyelim.


 1. Avın tespiti : Ada halkı normal hayatını yaşarken, ada sakinlerinden (genellikle tanınan bir büyük) birisi teknesiyle radarı açık bir halde ada etrafında ve belli koylara yakın geziyor. Sürü radara girdiğinde tüm adada anons yapılmasını sağlayacak bilgiyi veriyor.


 2. Sürünün koya itilmesi : Anonslar başladıktan sonra, teknesi olan ve/veya grinde katılmak isteyen kişiler, sürünün yakalandığı yere hareket ediyorlar. (Adanın küçüklüğü göz önüne alınınca başka şehirlerden de insanların geldiğini söylemek pek de abartı olmaz.) Sürü, teknelerle ada arasında kalacak şekilde pozisyon alınıyor ve yavaşca bir koya doğru sürükleniyor. (Tabi balinaların hassas duyu organları teknenin sesinden rahatsız olduğu için bu işlem daha da kolaylaşıyor.)


Neredeyse kıyıya kadar yönlendirilmiş bir sürü ve arkasındaki tekneler.


  3. Karadan denize saldırı : Sürü iyice kıyıya yaklaştığında, ellerinde ucu keskin olmayan büyük kancalar olan grup liderleri balinalara doğru koşuyor ve bu kancaları soluk borularına takıyor. Kanca soluk borusuna takıldıktan sonra karada bekleyen grup halatlarla balinayı karaya çekmeye başlıyor. Karaya iyice oturtulan balina'nın keskin küçük bi bıçak sayesinde boğazı kesiliyor ve ölümü sağlanıyor.

   
Balınanın soluk borusuna geçirilen kanca.


Grind'den sonra kana bulanmış deniz, ve katledilmiş sürü..


Avlanma sırasında, daha doğum yapmamış bir çok balina da katlediliyor.


Ve sadece balinalar değil, sürü halinde yaşayan bir çok memeli de Grind listesinde.


   Peki neden bu kadar kolay bu sürüleri avlamak ? Pilot balinaları ve yunuslar gibi bir çok memeli türü, grup liderini takip etmeyi asla bırakmazlar, lider nereye giderse tüm sürü peşinden gider. Sürü olarak karaya vurmuş gruplarda bunun etkisi çok fazladır. Ve gruptan, sürüden herhangi bir birey yaralanırsa, sürü yaralı olanı asla bırakmaz ve onu korumaya çalışır. Bu nedenle bir sürü, koya hapsedildiğinde ve avlanma başladığında artık hiçbir sürü bireyi için kurtuluş mümkün değildir.


Bu iğrenç gelenek olmasa, kartpostallık bir manzara.

2 Ocak 2014 Perşembe

Törenler (Hanoi - Nem Thuong Festivali)


  Birbirinden farklı uluslar, kültürel miraslar, dinler ve ritüeller. Törenler isimli yazı dizimde elimden geldiği kadar dünyadaki farklı dini, tarihi ritüeller ve bunların hayvanlar üzerindeki etkisini size aktarmaya çalışacağım. Ilk olarak değinmek istediğim Vietnam'ın başkenti Hanoi'de gerçekleşen bir ritüel. 

  Çoğu ritüel dini sebepten olsa da bu onunla alakalı değil. 13. yy'da Doan Thuong isimli bir generali halkın anma töreni olarak adlandırabileceğimiz ritüel, zamanında anti-kralcı bir general olan Doan Thuong'un bölgeye ordusunu getirip bölgede ki vahşi domuzları keserek hem halkı bir beladan kurtarmış olması hem de ordusunu doyurması hikayesinden doğuyor. Ritüel ona atfedilse de diğer yandan halka iyi şans getirdiği inanışıyla gerçekleştirilmektedir. Tören Kuzey Vietnam'da Nem Thuong isimli kasabada gerçekleştiriliyor. Ay Takviminin 6. Gününde canlı halde domuzlar ahşap kasasında ritüel alanına taşınıp 4 bacağından gerilerek yere yatırılıyor. Domuzlar ortadan ikiye kesiliyor ve akıtılan kana halk paralarını sürüyor. Ritüel son bulduğunda halk o paranın kendilerine iyi şans getireceğine inanıyor.


Kurbanın ritüel alanına taşınma anı

Törenin insanları en rahatsız eden anı.

Ritüel'in en önemli bölümü "Kanlı para şans getiriyor."

Geleneğin nesillere aktarımı da çocukların yaşayacakları
psikolojik travma umursanmadan gerçekleşiyor.